Getipt: handig meetinstrument rond impact leesbevordering

Veel boeken, websites en blogs brengen informatie over lezen en leesbevordering. Medewerkers van Iedereen Leest tippen in de reeks ‘Getipt’ interessante vakliteratuur en online referenties. Een reeks vol food for thought. 

Met tal van internationale partners voerde The Reading Agency literatuuronderzoek naar de mogelijke effecten van lezen. Ze onderscheiden vier persoonsgebonden domeinen waarop lezen impact heeft: persoonlijke vaardigheden, intelligentie en denkvermogen, sociale vaardigheden en gezondheid en welbevinden. Daarnaast draagt een sterke leescultuur ook bij tot een culturele en geletterde maatschappij, wat ook de economie ten goede komt. De ontwikkelde toolkit focust op de persoonsgebonden invloedssferen en gaat na op welke manier het effect van leesbevordering hierop gemeten kan worden.

De gratis toolkit is bruikbaar voor elke organisatie die rond leesbevordering werkt en wil weten wat voor effect haar werking heeft op bepaalde doelgroepen. Het instrument meet effecten bij zowel kinderen als volwassenen en is inzetbaar bij eenmalige activiteiten of langlopende trajecten. Het bevat een korte leidraad over werken met impact en over gevalideerde gegevensverzameling.

De toolkit gidst gebruikers ook door het proces rond impactmeting via een aantal stappen:

• Gewenste effecten: sommige trajecten beogen om kinderen vaker te doen lezen, andere willen het welbevinden van een bepaalde doelgroep positief beïnvloeden. Die trajecten zullen een andere impactmeting vereisen. Bij elk gewenst effect horen andere vragen en gegevens.
• Gegevensverzameling: er bestaan kwantitatieve en kwalitatieve gegevens. Al te vaak ligt de focus op cijfers, maar een combinatie met kwalitatieve gegevens zoals getuigenissen geeft een meer volledige kijk op impact. Plan in op welke momenten je gegevens zal verzamelen - bijvoorbeeld op voorhand en nadien - en welke doelgroep je zal bevragen.
• Vragenlijst: alleen met de juiste vragen krijg je inzicht in de doeltreffendheid van je traject. Wil je het imago van lezen positief beïnvloeden bij kinderen, pols dan naar hun houding tegenover lezen. Vermijd directe vragen als 'Vind je lezen leuk?' en kies voor neutralere vragen als 'Wat vind jij van lezen?' met daarbij meerdere antwoordmogelijkheden.
• Digitaal of papier: bepaal op welke manier je gegevens wil verzamelen. Bij de ene doelgroep is het gemakkelijker om respons te krijgen via een online bevraging, bij andere doelgroepen is een papieren formulier aangewezen.
• Analyse: je hoeft geen academicus te zijn om gegevens te interpreteren. Categoriseer de verzamelde antwoorden en ga na welke er het vaakst voorkomen. Koppel dat aan de gewenste effecten. Hoeveel kinderen vinden lezen bijvoorbeeld leuker na dit traject?

De toolkit werd al meermaals getest op bruikbaarheid en gebruiksvriendelijkheid en ook aangepast op basis van feedback van organisaties die ermee aan de slag gingen. Er bestaan uiteraard nog andere instrumenten en methodes om zicht te krijgen op impact zoals interviews en case studies. Iedereen Leest maakt deel uit van een internationaal netwerk waarin ervaringen en good practices rond impactmeting uitgewisseld worden. Samen met buitenlandse en lokale partners wil Iedereen Leest toegankelijke methodes ontwikkelen om de impact van leesbevordering zichtbaar te stellen.