Getipt: zo maak je een lezer

Veel boeken, websites en blogs brengen informatie over lezen en leesbevordering. Medewerkers van Iedereen Leest tippen in de reeks ‘Getipt’ interessante vakliteratuur en online referenties. Een reeks vol food for thought. Dit boek kan je ook raadplegen in de vakbibliotheek van Iedereen Leest.

Eerst dit: lezen is belangrijk. Wie niet (goed) leest, mist kansen in een kennismaatschappij als de onze. Tegelijk liegen de cijfers er niet om: Vlaamse leerlingen scoren laag op internationale onderzoeken die de leesvaardigheid van kinderen en jongeren meten. Hun begrijpend lezen is niet bepaald iets om over naar huis te schrijven en – meer nog – ze houden niet van lezen. Dat laatste is jammer, want uit onderzoek blijkt ook dat leerlingen die wel graag lezen, beter presteren op begrijpend lezen. Graag lezen is de sleutel tot goed lezen. Er zijn met andere woorden goede redenen om lezers te willen maken van kinderen.

Deze cijfers vind je niet in Zo maak je een lezer. De Amerikaanse Pamela Paul en Maria Russo – kinderboekenexperten die allebei werken bij The New York Times Book Review – hebben het van bij het begin over de liefde voor lezen. Ze herinneren zich hoe ze als kind helemaal opgingen in een verhaal, en precies dat gevoel willen ze aan kinderen van vandaag meegeven. Het gaat hen over het doorgeven van leesplezier: hoe zorg je ervoor dat je kind graag leest? Dat is een fijn vertrekpunt. Het maakt van Zo maak je een lezer eerder een enthousiasmerend feelgood boek dan een handboek over opvoeden. Tel daarbij de luxueus aandoende uitgave, met kleurrijke illustraties én leeslint, en je hebt een boek dat je met plezier vastpakt (of cadeau doet).

Paul en Russo liegen er niet om: een lezer maak je niet van de ene dag op de andere. Het is een langetermijnproject dat begint nog voor de baby uit de buik is. Het boek opent bijvoorbeeld met een tip aan zwangere vrouwen: lees. Maak tijd en ruimte vrij voor boeken die je wil lezen, gewoon voor jezelf. Want, zo zeggen Paul en Russo: ‘Het komt hierop neer: als je een lezer wilt maken, moet je een lezer zijn’. Dat is klaar en duidelijk, en misschien wel één van de beste adviezen uit het hele boek.

Eerlijk is eerlijk: de verantwoordelijkheid die je als ouder voelt bij het lezen van Zo maak je een lezer kan overdonderend zijn. Toch is dit een geruststellende gids. Paul en Russo komen vooral met inspiratie, ideeën en aanmoediging. Dat is een goeie zet - in tijden waarin de druk op ouders en verzorgers niet bepaald klein is.

Ze zeggen bijvoorbeeld uitdrukkelijk dat het oké is als je dochter van zes nog niet zelf leest. Kinderen lezen op hun eigen tempo, dat mag je niet forceren. En, voegen ze eraan toe, ook als er een specifiek probleem als dyslexie is, hoeft dat niet het einde te betekenen. In het laatste deel duiden ze waarom het niet zo gek is dat je zoon van veertien ineens weigert te lezen. Er zijn grenzen aan de mentale ruimte van tieners (net zoals aan de mentale ruimte van volwassenen). Een nieuwe school, nieuwe vrienden, een nieuw lichaam … : dat vreet energie waardoor er misschien (even) geen ruimte is voor een nieuw boek.

De auteurs geven deze disclaimer niet, maar wij voegen ‘m graag toe. Wat de titel ook moge beweren en beloven: het ís niet altijd zo simpel. Zelfs met goede bedoelingen en een tomeloze inzet maak je een lezer niet zomaar even. Het is dus niet jouw schuld als je kind toch niet wil lezen – hoeveel boeken je ook aansleept, hoeveel je ook voorleest. Soms is het ook gewoon wat het is. Weet dan dat geen enkel van die aangesleepte en voorgelezen boeken een verloren boek is. Om het met de woorden van Paul en Russo te zeggen: ‘Ieder boek dat ze gelezen hebben of dat aan hen is voorgelezen [heeft] sporen nagelaten, potentiële herinneringen.’