Waarom leesbevordering ertoe doet: een terugblik op de Iedereen Leest-conferentie
Op dinsdag 11 februari verzamelden meer dan 500 geïnteresseerden in Gent voor de eerste Iedereen Leest-conferentie ‘Waarom leesbevordering ertoe doet’. Bijna 30 sprekers belichtten vanuit verschillende thema’s en invalshoeken hoe we het leesplezier bij kinderen en jongeren duurzaam kunnen aanwakkeren en warm houden. Alle inspiratie en tips lees je in dit uitgebreide verslag.
plenaire verslaggeving door Katrien Elen
Strijdvaardig, zo zou je het publiek kunnen omschrijven dat op dinsdag 11 februari is afgezakt naar Vooruit in Gent. Met meer dan 500 zijn ze, uit zowel het onderwijs, de bibliotheeksector als het boekenvak. Gemotiveerd om zich een dag lang te laten inspireren door bijna 30 sprekers - wetenschappers, auteurs, experten - die vanuit verschillende thema's en invalshoeken belichten hoe we het leesplezier bij kinderen en jongeren duurzaam aanwakkeren en behouden.
Dagvoorzitter Freek Braeckman heet iedereen welkom. Zelf is de nieuwslezer van kleins af aan een enthousiaste lezer. Dat leesplezier echter geen evidentie is, ondervindt hij bij zijn zoon. Die kiest steevast voor het boek met de minste letters, verzucht hij.
Naast de intermezzo’s van Braeckman zullen we ook slam poet Lisette Ma Neza en pianist Neil Akenzua vandaag regelmatig op het podium zien. Op een poëtische en ontwapenende manier delen zij hun impressies: van de metafoor van de dag - die ze horen bij Bart Moeyaert - tot een ode aan de taal in al haar complexiteit.
Het conferentiethema toegelicht
Kris Rutten en Sylvie Dhaene, voorzitter en directeur van Iedereen Leest, lichten het conferentiethema toe. Volgens Rutten is de grote opkomst voor deze conferentie veelzeggend. De bezorgdheid rond lezen is groot en de cijfers zijn verontrustend, ook bij internationale sterkhouders zoals Finland. De krachten moeten dus worden gebundeld, vindt Rutten. Niet alleen over de landsgrenzen heen, maar ook tussen verschillende disciplines zijn samenwerkingen noodzakelijk. Rutten spreekt dan ook de hoop uit dat deze conferentie het debat positief zal voeden. Ook Dhaene weigert pessimistisch te zijn. ‘Het is onze plicht om weerstand te bieden en verontwaardiging om te zetten in actie en beleid,’ klinkt het strijdvaardig. 'Doe het gedreven en deskundig.' Daarna slaat de directeur een bruggetje naar de toespraak van de minister-president. ‘Lezen heeft vele voordelen’, deelt ze mee, ‘maar het is ook de basis van onze kenniseconomie en levert maatschappelijk en economisch rendement op. Investeer dus in lezen!’
Excelleren
Hoewel Vlaams minister-president en minister van Cultuur Jan Jambon naar eigen zeggen zelf te weinig boeken kan lezen wegens vele dossiers, onderstreept hij dat literatuur en poëzie in de moderne maatschappij waardevolle bakens van rust zijn die ons even wegvoeren van het dagelijkse leven. Tegelijk laten boeken ons op een intense manier deel uitmaken van de samenleving. Nieuwkomers kunnen zo bijvoorbeeld de taal leren en de cultuur beter begrijpen. Jambon betreurt dan ook dat ‘de leescultuur niet is wat het zou moeten zijn’ en wil de Vlaming weer aan het lezen krijgen. We hebben immers fitte hersenen nodig om als maatschappij te kunnen excelleren. Daarom steunt de minister verschillende initiatieven zoals Boekstart of piloottrajecten in het onderwijs. Sinds haar opstart bracht Boekstart al meer dan een half miljoen boeken bij jonge gezinnen binnen. Bibliotheken gaan meer boeken voor de jongste leeftijdsgroep aankopen, en uitgeverijen investeren meer in dit aanbod voor de allerjongsten. Ook deze conferentie is waardevol, en hij wil de sector de hand reiken om leesbevordering en een inspirerend leesklimaat samen vorm te geven.
Drie pleidooien voor leesbevordering
Na de toespraak van de minister-president houden auteur Alex Boogers, historica Magaly Rodríguez García en neuropsychologe Elke Geraerts elk vanuit hun eigen vakgebied een pleidooi over waarom leesbevordering ertoe doet.
Op een daverend tempo vertelt Alex Boogers hoe hij vanuit een arm en ongeletterd milieu schrijver is geworden. Dat was niet evident. 'Wie de literatuur wil redden, moet dwars door alles heen op zoek gaan naar verhalen die ertoe doen,' spreekt de auteur de menigte vurig toe. De verhalen die hij las als kind raakten zijn wereld niet en kunst en cultuur leken enkel bestemd voor de elite. Toch maakte Boogers van de boekhandel zijn ‘hangplek’, liet hij zich niet wegzetten door culturele snobs en eiste hij de verhalen op die van hem zijn. En dat heeft hij te danken aan zijn Surinaamse vriend Lionel, én aan Bruce Lee!
"Wie de literatuur wil redden, moet dwars door alles heen op zoek gaan naar verhalen die ertoe doen."
- Alex Boogers
Duik verder in de Leeswereld van Alex Boogers. Radio 1 interviewde de auteur nog diezelfde dag.
Graag lezen: volgens professor Magaly Rodríguez García is het een voorwaarde om historicus te worden. Historisch onderzoek is immers niets anders dan het archief induiken, een analyse schrijven, extra bronnen raadplegen enzovoort. Rodríguez García leest dan ook van het ene onderwerp naar het andere. Studenten hiervoor motiveren is echter niet altijd eenvoudig. Key is volgens Rodríguez García om een onderzoeksvraag te vinden die aansluit bij hun interesses. Eenmaal hun belangstelling voor het onderwerp is gewekt, gaat het lezen vanzelf. Daar moet je als docent in investeren.
Lees de volledige tekst van Magaly Rodríguez García of duik in haar Leeswereld.
Volgens neuropsychologe Elke Geraerts zit er een chimpansee in ons brein. Die zorgt ervoor dat we voortdurend worden afgeleid door de constante stroom van informatie. Die kleine brokjes informatie verzadigen ons brein waardoor we er niet meer toe komen om grotere taken aan te pakken die focus en creativiteit vereisen. Nochtans zijn focus en creativiteit dé eigenschappen waarmee we ons als mens onderscheiden van machines en dus op lange termijn waardevol. Toevallig of niet kunnen we deze eigenschappen trainen door het lezen van boeken.
Lees de volledige tekst van Elke Geraerts of duik in haar Leeswereld.
Zes deelsessies
Na de inspirerende pleidooien verdeelt het publiek zich over drie deelsessies in de voormiddag, en drie nieuwe deelsessies na de lunch. Bij elke deelsessie kan je doorklikken naar een uitgebreid verslag en de presentaties.
- 1.A. “Boeken helpen niet alleen om een taal te leren, maar ook om mens te zijn.”
Over leesbevordering, meertaligheid en inclusie - VERSLAG - 1.B. “Bibliotheken verbinden mensen en gemeenschappen."
Over de meerwaarde van samenwerken in leesbevorderingsnetwerken - VERSLAG - 1.C. “Leesplezier, kan je dat wel meten?”
Over de noodzaak aan meer synergie tussen onderzoek en praktijk - VERSLAG
- 2.A. “Taal is meer dan wat woorden achter elkaar. Taal kan deuren openen en sluiten.”
Over leesbevordering, participatief werken en welzijn - VERSLAG - 2.B. “Hoe kinderen op school verleiden tot actief en graag lezen?”
Over werken aan een schoolbrede visie en beleid rond lezen - VERSLAG - 2.C. “SOS. Is er een expert leesbevordering in jouw organisatie?”
Over het belang van lerende organisaties, professionalisering en levenslang leren - VERSLAG
Met leesgroeten, uw burgemeester
Na de keuzesessies brengt de burgemeester van Gent Mathias De Clercq een ode aan het lezen. De politicus is niet alleen zelf een verstokt lezer maar hij probeert ook een gunstig leesklimaat in zijn stad te creëren door een project als Gent Leest te ondersteunen of door zelf het goede voorbeeld te geven en in klassen voor te lezen tijdens de Voorleesweek. Daarnaast wil hij via de geplande automatisering van de wijkbibliotheken - zodat Gentenaars er ook na de openingsuren terecht kunnen - en een uitleenpunt in het station mensen dichter bij boeken brengen.
"Bibliotheken moeten meer zijn dan een plek waar je een boek ontleent, maar een sociale ontmoetingsplaats met lezingen, tentoonstellingen, een koffiebar, een plek om even aan de stad te ontsnappen en tot rust te komen."
- Mathias De Clercq
Min. van Ond. en Jeug.
Toen Bart Moeyaert in mei 2019 de Astrid Lindgren Memorial Award ontving, gaf hij een memorabele speech. In Vooruit doet Moeyaert die toespraak nog eens met grote bezieling over. Hierin pleit hij onder meer voor een verhoogde aandacht voor jeugdliteratuur in de media. Waarom zijn er vaste journalisten economie, sport en binnenland maar niet voor jeugdliteratuur? Immers, pas als je aandacht aan iets schenkt, krijgt het ook bestaansrecht. Daarnaast tikt Moeyaert de volwassenen op de vingers voor de tanende leesmotivatie van jongeren. Het is aan hen om jongeren te inspireren, niet omgekeerd. En is er iets mooiers dan jongeren voeden met literatuur!?
"Als je een bakker bent, dan moet je alles van bakken en brood weten. Anders ben je geen goede bakker en verlies je klanten. Als je leerkracht bent of tout court met kinderen bezig bent, dan moet je ook alles over hen weten. Als je zelf nooit leest, moet je dat veranderen, anders ben je geen goede leerkracht."
- Bart Moeyaert
(Lees verder onder de afbeelding.)
Slotbeschouwing
Tot slot gaat dagvoorzitter Freek Braeckman op basis van een aantal conclusies van de dag en enkele publieksvragen in gesprek met Paul Hermans en Sylvie Dhaene, directeurs van Literatuur Vlaanderen en Iedereen Leest. Of het goed komt, vraagt Braeckman. ‘Ja, maar dan is er wel structuur nodig,’ zegt Hermans. ‘En meer budget’, vult Dhaene aan, ‘bijvoorbeeld om scholen die daar vragende partij voor zijn te kunnen ondersteunen. Er is immers echt nood aan kennis over hoe je met boeken aan de slag kunt gaan in de klas. Maar dat elk kind een boek kan vinden dat bij hem/haar past, daarvan ben ik overtuigd. Neem maar eens een kijkje in onze vernieuwde Boekenzoeker. Daarin zit voor elk kind een boek dat aansluit bij zijn of haar interesse. Graag lezen is essentieel om meer te lezen. Moeten is een heel slecht woord.’
Meer dan 500 professionals gingen niet enkel naar huis met een karrenvracht aan inspiratie, maar kregen ook nog een affiche mee die het belang van lezen duidelijk in de verf zet. Wil je ook een exemplaar, bestel er dan in de webshop.
Deel dit artikel:
